OKTH, Telsiz Ruhsatı ve Röle Hizmetleri: Türkiye’deki Kapsamlı İletişim Rehberiniz

Giriş: Kesintisiz ve Güvenilir İletişimin Temeli Olarak Telsiz Sistemleri

Telsiz haberleşmesi, özellikle mobil iletişimin kritik olduğu ve hücresel ağların yetersiz kaldığı durumlarda (geniş araziler, şantiyeler, acil durum yönetimi vb.) işletmeler ve kurumlar için hayati bir araçtır. Günümüzde anlık, grup içi ve güvenli iletişim ihtiyacı giderek artmaktadır. Bu bağlamda, telsiz sistemleri, operasyonel verimliliği artırmak, ekip koordinasyonunu sağlamak ve acil durumlarda hayat kurtarıcı bir rol oynamak üzere vazgeçilmez bir teknoloji olarak öne çıkmaktadır.

Bu rehberin amacı, Türkiye’deki telsiz haberleşme ekosisteminin üç temel direği olan Ortak Kullanımlı Telsiz Hizmeti (OKTH), telsiz ruhsatlandırma süreçleri ve telsiz röle (tekrarlayıcı) sistemleri hakkında A’dan Z’ye bilgi sunmaktır. Okuyucuların bu teknolojileri ve yasal çerçevelerini anlayarak ihtiyaçlarına en uygun çözümleri bilinçli bir şekilde seçmelerine yardımcı olmak hedeflenmektedir. Telsiz iletişimi alanında doğru karar verebilmek, bu üç bileşenin (OKTH, ruhsatlandırma ve röle sistemleri) birbirleriyle olan ilişkisini ve her birinin sunduğu avantaj ve sorumlulukları bütüncül bir şekilde kavramayı gerektirir. Zira bir işletme veya kurum için en uygun çözüm, bu üç unsuru kendi operasyonel gereksinimleri, bütçesi ve yasal uyumluluk kapasitesi doğrultusunda değerlendirmesiyle ortaya çıkacaktır.

OKTH (Ortak Kullanımlı Telsiz Hizmeti) Detaylı İncelemesi

OKTH Nedir? Tanımı ve Temel Amacı

OKTH, “Ortak Kullanımlı Telsiz Hizmeti” anlamına gelen bir kısaltmadır.¹ Bu hizmet, T.C. Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu‘nun (BTK) yetkilendirdiği telekomünikasyon şirketleri tarafından, kendilerine tahsis edilmiş frekanslarda kurulan altyapılar üzerinden, bu hizmete ihtiyaç duyan kurum ve şirketlere telsiz haberleşme hizmeti sunulması esasına dayanır.² OKTH’nin temel amacı, birden fazla kullanıcının (kurum, şirket vb.) aynı telsiz altyapısını ve frekanslarını paylaşarak iletişim kurmasını sağlamaktır. Bu sayede, her kullanıcının ayrı bir telsiz altyapısı kurma, bu altyapının bakımını yapma ve en önemlisi karmaşık ve maliyetli frekans lisanslama süreçleriyle bireysel olarak uğraşma yükümlülüğü ortadan kalkar. OKTH, telsiz haberleşmesini daha erişilebilir, yönetilebilir ve uygun maliyetli bir çözüm haline getirmeyi hedefler.

OKTH Sisteminin Çalışma Prensibi

Paylaşımlı Altyapı ve Frekans Kullanımının Esasları

OKTH sistemi, yetkili bir telekomünikasyon işletmecisinin kurduğu ve işlettiği merkezi bir telsiz altyapısının (baz istasyonları, röleler, anahtarlama üniteleri, anten sistemleri vb.) birden fazla abone (kurum veya şirket) tarafından ortaklaşa kullanılması prensibiyle çalışır.³ Aboneler, kendilerine özel olarak tanımlanmış konuşma grupları veya kanallar üzerinden bu ortak altyapıyı kullanarak kendi ekipleri içinde veya yetkileri dahilinde diğer gruplarla anlık iletişim kurarlar. Kullanılacak frekanslar, BTK tarafından OKTH işletmecisine tahsis edilir ve bu tahsisli frekanslar, aboneler arasında dinamik veya sabit bir şekilde paylaştırılarak spektrumun verimli kullanılması sağlanır.² Bu hizmetler hem analog hem de dijital (sayısal) telsiz teknolojileri kullanılarak sunulabilir.³ Özellikle DMR (Digital Mobile Radio) veya TETRA (Terrestrial Trunked Radio) gibi dijital sistemler, daha fazla kanal kapasitesi, daha net ses kalitesi, birebir ve grup çağrıları, kısa mesaj (SMS) ve GPS ile konum takibi gibi ek veri özellikleri sunarak iletişimin kapsamını ve etkinliğini artırır.⁶ OKTH sistemleri, kurum içinde yapılan anlık konuşmaların tüm görevli personele duyurulmasını sağlayarak etkin bir koordinasyon ortamı yaratır.⁵

BTK’nın Rolü ve OKTH İşletmecilerinin Yetkilendirilmesi

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), Türkiye’de elektronik haberleşme sektörünün düzenleyici ve denetleyici otoritesidir. OKTH hizmeti sunacak şirketler, BTK tarafından yetkilendirilir; bu yetkilendirme kapsamında kendilerine belirli frekans bantları tahsis edilir ve bu hizmetlerin sunulması BTK tarafından belirlenen yasal ve teknik çerçevelere göre düzenlenir ve denetlenir.² OKTH işletmecileri, BTK tarafından yayımlanan ilgili kanun ve yönetmeliklere (örneğin, 5809 Sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu, Özel Telsiz Sistemleri Yönetmeliği, Spektrum Yönetimi Yönetmeliği gibi) ve teknik standartlara titizlikle uymakla yükümlüdürler.⁵ BTK, OKTH işletmecilerine genellikle on beş (15) yıl süreyle yetkilendirme verir.⁵ Bu süre sonunda yetkilendirmenin yenilenmesi gerekebilir. Ayrıca, OKTH işletmecileri, ticari politikaları ve hizmet kapasiteleri doğrultusunda abonelerini seçme serbestisine sahiptirler.⁵ Bu durum, işletmecilerin belirli sektörlere veya müşteri profillerine odaklanabilmesine olanak tanır.

OKTH Kullanmanın Avantajları

OKTH (Ortak Kullanımlı Telsiz Hizmeti), işletmeler ve kurumlar için bir dizi önemli avantaj sunarak telsiz iletişimini daha erişilebilir ve verimli hale getirir. Bu avantajlar, özellikle kendi özel telsiz sistemini kurma ve yönetme karmaşıklığı ve maliyetiyle uğraşmak istemeyen kullanıcılar için caziptir.

• Maliyet Verimliliği ve Yatırım Giderlerinden Tasarruf: OKTH’nin en belirgin avantajlarından biri maliyet etkinliğidir. Geleneksel özel telsiz sistemlerinin kurulumu için gereken baz istasyonu, röle, anten gibi altyapı yatırımları, frekans lisanslama ücretleri ve sistemin bakım-onarım giderleri oldukça yüksek olabilir. OKTH modelinde ise bu altyapı ve işletme maliyetleri, hizmeti kullanan çok sayıda abone arasında paylaştırıldığı için birim başına düşen maliyet önemli ölçüde azalır.³ Bu durum, özellikle KOBİ’ler veya sınırlı bütçeye sahip kurumlar için büyük bir kolaylık sağlar.
• Geniş Kapsama Alanı, Güvenilirlik ve Kesintisiz İletişim: OKTH işletmecileri, genellikle geniş coğrafi bölgeleri (bir şehir, birkaç il veya hatta ülke geneli) kapsayacak şekilde tasarlanmış güçlü altyapılar kurarlar.⁸ Röle sistemlerinin (tekrarlayıcıların) stratejik noktalara yerleştirilmesiyle kapsama alanı daha da genişletilebilir ve zorlu arazi koşullarında bile etkili iletişim sağlanabilir.¹¹ Bu sayede, kullanıcılar kendi imkanlarıyla ulaşamayacakları bir kapsama alanına ve genellikle yüksek güvenilirlikte, kesintisiz bir iletişim hizmetine sahip olurlar.⁸
• Hızlı Kurulum, Esneklik ve Ölçeklenebilirlik: Yeni bir özel telsiz sistemi kurmak, planlama, izin, tedarik ve montaj aşamaları nedeniyle zaman alıcı bir süreç olabilir. OKTH hizmeti ise mevcut bir altyapı üzerinden sunulduğu için çok daha hızlı bir şekilde devreye alınabilir.⁸ İşletmelerin veya kurumların iletişim ihtiyaçları zamanla değişebilir. OKTH sistemleri, bu değişen ihtiyaçlara kolayca uyum sağlayabilme esnekliği sunar. Abone sayısı, konuşma grubu sayısı veya ek hizmetler (veri, GPS vb.) işletmenin büyümesine veya operasyonel gereksinimlerine paralel olarak hızlı bir şekilde artırılıp azaltılabilir.⁸
• BTK Sorumluluklarının İşletmeci Tarafından Üstlenilmesi: Telsiz sistemlerinin yasal kullanımı, BTK nezdinde yürütülmesi gereken bir dizi karmaşık süreci (frekans tahsisi, ruhsatlandırma, yıllık kullanım ücretlerinin takibi, mevzuata uyum vb.) beraberinde getirir. OKTH hizmeti alan aboneler için bu bürokratik işlemlerin ve yasal sorumlulukların büyük bir kısmı, yetkili OKTH işletmecisi tarafından üstlenilir.¹² Bu durum, aboneyi hem zaman hem de kaynak açısından önemli bir yükten kurtarır ve tamamen kendi ana faaliyet alanına odaklanmasına olanak tanır.

OKTH’nin Olası Dezavantajları ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

OKTH sistemleri birçok avantaj sunsa da, potansiyel kullanıcıların göz önünde bulundurması gereken bazı hususlar ve olası dezavantajlar da mevcuttur:

• Paylaşımlı Kaynaklar: OKTH, adından da anlaşılacağı gibi, altyapı ve frekans kaynaklarının birden fazla abone arasında paylaşıldığı bir sistemdir. Çok yoğun kullanımın olduğu anlarda veya sistem kapasitesinin sınırlı olduğu durumlarda, kanallarda meşguliyet yaşanma veya iletişimde anlık gecikmeler olma olasılığı teorik olarak vardır. Ancak, iyi tasarlanmış ve yeterli kapasiteye sahip modern dijital OKTH sistemlerinde bu tür sorunlar genellikle nadiren yaşanır ve işletmeciler tarafından etkin bir şekilde yönetilir.
• Hizmet Kalitesinde İşletmeciye Bağımlılık: Sunulan hizmetin kalitesi, kapsama alanının genişliği, sistemin güvenilirliği ve teknik destek hızı gibi faktörler, tamamen seçilen OKTH işletmecisinin altyapı yatırımına, teknik kapasitesine ve müşteri hizmetleri anlayışına bağlıdır. Bu nedenle, doğru ve güvenilir bir OKTH işletmecisi seçmek kritik öneme sahiptir.
• Kullanılan Teknolojiye Bağlı Sınırlamalar: OKTH hizmetleri, hem analog hem de dijital teknolojilerle sunulabilir. Eğer hizmet analog bir altyapı üzerinden veriliyorsa, dijital sistemlerin sunduğu bazı gelişmiş özelliklerden (gelişmiş şifreleme, veri uygulamaları, daha iyi spektrum verimliliği vb.) yoksun kalınabilir. Ayrıca, bazı kaynaklarda belirtilen “röle iletişiminin karasal (doğrudan) iletişime göre daha yavaş yükleme süresine sahip olması, daha pahalı olabilmesi ve daha karmaşık bir teknoloji olması” ¹¹ gibi ifadeler, genel olarak röle teknolojisinin bazı özelliklerine işaret eder. OKTH bağlamında röle, kapsama alanını genişletmek için kullanılan bir avantajdır. Ancak, bir OKTH hizmetinin toplam maliyeti, içerisinde röle altyapısının bulunup bulunmamasına, kapsama alanının genişliğine, sunulan ek özelliklere ve abone sayısına göre değişiklik gösterecektir. Bu nedenle, bir OKTH hizmetini değerlendirirken, kullanılan teknolojinin ve altyapının detaylarını anlamak önemlidir.
• Küresel Kapsama İddiasının Netleştirilmesi: Bazı kaynaklarda OKTH hizmetlerinin “küresel kapsama alanı” sunduğu belirtilse de ¹¹, standart karasal OKTH hizmetleri genellikle ulusal veya bölgesel kapsama ile sınırlıdır. Küresel kapsama, genellikle GMPCS (Global Mobile Personal Communications by Satellite / Uydu Üzerinden Küresel Mobil Bireysel Haberleşme) gibi uydu tabanlı iletişim hizmetleri ile sağlanır ki bazı OKTH işletmecileri bu tür hizmetleri ayrı bir kalem olarak sunabilmektedir.¹² Kullanıcıların, OKTH hizmeti alırken kapsama alanı beklentilerini netleştirmesi ve hizmetin gerçekten hangi coğrafi sınırları kapsadığını teyit etmesi önemlidir.

Bu hususlar dikkate alındığında, potansiyel OKTH kullanıcılarının ihtiyaçlarını doğru analiz etmeleri, farklı işletmecilerin sunduğu hizmetleri karşılaştırmaları ve sözleşme detaylarını dikkatlice incelemeleri önerilir.

OKTH Kimler İçin Uygundur? Sektörel Kullanım Alanları

OKTH, geniş bir kullanıcı kitlesine ve çok çeşitli sektörlere hitap eden esnek bir iletişim çözümüdür.¹³ Özellikle karasal iletişim altyapısının zayıf veya mevcut olmadığı bölgelerde, yüksek güvenilirlik ve kesintisiz iletişim gerektiren operasyonlarda ve geniş alanlarda veya dağınık ekipler arasında koordinasyon ihtiyacı olan durumlarda ideal bir seçenektir.¹¹ Başlıca kullanım alanları şunlardır:

• Güvenlik Hizmetleri: Özel güvenlik şirketleri, site ve tesis koruma ekipleri, devriye gezen personel için anlık durum bilgisi paylaşımı, olaylara hızlı müdahale ve merkezi koordinasyon amacıyla yaygın olarak kullanılır.⁸
• Lojistik ve Taşımacılık: Kargo firmaları, dağıtım ağları, taksi durakları, servis ve otobüs şirketleri için araç filosu yönetimi, sürücülerle anlık iletişim, rota optimizasyonu ve teslimat süreçlerinin takibi için etkin bir çözümdür.⁸
• İnşaat Sektörü: Geniş ve dağınık şantiyelerde farklı ekipler (formanlar, operatörler, mühendisler, güvenlik görevlileri) arasında sürekli ve güvenilir bilgi akışını sağlayarak iş güvenliğini artırır ve projelerin zamanında tamamlanmasına katkıda bulunur.⁸
• Turizm ve Otelcilik: Büyük oteller, tatil köyleri, kongre merkezleri gibi geniş tesislerde personel (temizlik, teknik servis, güvenlik, organizasyon) koordinasyonunu kolaylaştırır, misafir taleplerine hızlı yanıt verilmesini sağlar.¹³
• Kamu Kurumları ve Belediyeler: Zabıta, itfaiye, temizlik işleri, park ve bahçeler gibi saha ekiplerinin etkin yönetimi, acil durum koordinasyonu ve afet yönetimi operasyonlarında güvenilir iletişim altyapısı sunar.¹⁴
• Madencilik Sektörü: Genellikle zorlu arazi koşullarında ve hücresel şebeke kapsamasının zayıf olduğu maden sahalarında, yer üstü ve yer altı operasyonlarında personel güvenliği ve iş sürekliliği için kritik bir iletişim aracıdır.¹⁵
• Acente ve Dağıtım Ağları: Geniş bir coğrafyaya yayılmış satış temsilcileri veya dağıtım elemanları olan şirketler için saha ekiplerinin koordinasyonu, anlık bilgi akışı ve etkin yönetimi için kullanılır.⁸
• Etkinlik Yönetimi ve Organizasyonlar: Konserler, festivaller, spor müsabakaları, fuarlar gibi geçici ve yoğun iletişim ihtiyacı olan büyük organizasyonlarda, ekipler arası koordinasyonu sağlamak amacıyla OKTH hizmetleri kiralanabilir. Birçok OKTH işletmecisi, bu tür kısa süreli ihtiyaçlar için telsiz kiralama hizmeti de sunmaktadır.¹⁶

Bu sektörlerin yanı sıra, üretim tesisleri, alışveriş merkezleri, üniversite kampüsleri, hastaneler ve benzeri birçok farklı alanda da OKTH sistemleri etkin bir şekilde kullanılmaktadır.

Türkiye’de Faaliyet Gösteren Başlıca OKTH İşletmecileri (Genel Bilgi)

Türkiye’de Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından yetkilendirilmiş çok sayıda OKTH işletmecisi bulunmaktadır. Bu işletmeciler, farklı coğrafi bölgelerde ve çeşitli teknolojik altyapılarla (analog, dijital DMR, TETRA vb.) hizmet sunmaktadırlar. Kullanıcılar, kendi ihtiyaçlarına, bütçelerine ve faaliyet gösterdikleri bölgeye en uygun hizmeti sunan işletmeciyi seçme imkanına sahiptirler.

Bazı örnek OKTH işletmecileri arasında Dijital Telsiz ve Haberleşme Hizmetleri Limited Şirketi gibi firmalar sayılabilir.¹ Ancak, pazarda çok daha fazla sayıda yetkili işletmeci faaliyet göstermektedir ve tam liste için BTK’nın resmi web sitesindeki güncel işletmeci listesine başvurmak en doğru yöntemdir.¹⁸ Bu listeler, kullanıcılara potansiyel hizmet sağlayıcıları hakkında önemli bir başlangıç noktası sunar. Seçim yaparken işletmecinin teknik altyapısı, kapsama alanı, sunduğu ek hizmetler (GPS takibi, veri iletimi, çağrı kayıt vb.), müşteri hizmetleri kalitesi ve referansları gibi faktörlerin dikkate alınması önerilir.

OKTH Abonelik Süreci: Adımlar ve Gerekli Belgeler

OKTH hizmetinden yararlanmak isteyen kurum ve kuruluşların, yetkili bir OKTH işletmecisi ile abonelik sözleşmesi yapması gerekmektedir. Bu süreç, belirli adımları ve standart evrakların teminini içerir.

Bireysel ve Kurumsal Başvurular Arasındaki Farklar

OKTH hizmeti, doğası gereği genellikle kurumsal müşterilere, yani şirketlere, kamu kurumlarına, derneklere, vakıflara ve diğer tüzel kişiliklere yönelik bir hizmettir.² Vergi mükellefi olan tüm işletmeler bu hizmetten faydalanabilir.¹⁶ Bireysel abonelikler, yani bir şahsın kişisel kullanımı için OKTH aboneliği yapması, yaygın bir uygulama değildir. Ancak, serbest meslek erbabı gibi profesyonel amaçlarla bireysel faaliyette bulunan ve telsiz iletişimine ihtiyaç duyan kişiler için bazı OKTH işletmecilerinin özel çözümleri veya değerlendirmeleri olabilir. Bu durum, tamamen seçilecek OKTH işletmecisinin abonelik politikalarına ve BTK düzenlemelerinin yorumlanışına bağlıdır. Genellikle, bireysel başvurularda da ticari bir faaliyetin veya profesyonel bir gerekliliğin belgelenmesi istenebilir.

Şirketler İçin Talep Edilen Standart Evraklar (Vergi levhası, imza sirküleri vb.)

OKTH aboneliği için şirketlerden ve diğer kurumsal yapılardan talep edilen belgeler, kurumun türüne (şahıs şirketi, limited şirket, anonim şirket, belediye, dernek vb.) ve işlemi yapan kişinin yetki durumuna göre bazı farklılıklar gösterebilmekle birlikte, genellikle aşağıdaki standart kurumsal evrakları içerir ¹⁹:

• Abonelik Sözleşmesi: OKTH işletmecisi tarafından hazırlanan ve hizmetin koşullarını, tarafların yükümlülüklerini, ücretlendirmeyi ve diğer detayları içeren resmi sözleşmedir. Bu sözleşme, yetkili kişilerce imzalanıp kaşelenir/mühürlenir.
• OKTH Abone Bildirim Formu: BTK tarafından formatı belirlenmiş olan ve aboneye ait bilgilerin (unvan, adres, iletişim bilgileri, kullanılacak telsiz adedi vb.) beyan edildiği formdur. Bu form da taraflarca imzalanır ve bir nüshası BTK’ya iletilir.¹⁹
• Vergi Levhası Fotokopisi: Şirketin güncel vergi mükellefiyetini gösterir belge.
• İmza Sirküleri (Tüzel Kişiler İçin) / İmza Beyannamesi (Şahıs Şirketleri İçin): Şirketi veya kurumu temsil ve ilzama yetkili kişilerin noter onaylı imza örneklerini ve yetki sınırlarını gösteren belgedir.
• Ticaret Sicil Gazetesi Fotokopisi (Tüzel Kişiler İçin): Şirketin kuruluşunu, ortaklık yapısını, ana sözleşmesini ve son değişiklikleri gösteren resmi gazete örneği.
• Faaliyet Belgesi / Oda Sicil Kayıt Sureti: Şirketin bağlı bulunduğu ticaret odası, sanayi odası veya esnaf odasından alınmış, şirketin halen faal olduğunu gösteren güncel bir belgedir.
• Yetkili Kişinin Kimlik Fotokopisi: Abonelik işlemlerini yürüten ve sözleşmeyi imzalayan şirket yetkilisinin (veya vekilinin) T.C. kimlik kartı, nüfus cüzdanı veya pasaport fotokopisi.
• Yerleşim Yeri Belgesi (İkametgah): İşlem yapan yetkili kişiye ait güncel ikametgah belgesi.
• Vekaletname (Gerekliyse): Eğer abonelik işlemleri şirket yetkilisi adına bir vekil tarafından yürütülüyorsa, noter onaylı vekaletname ve vekilin kimlik fotokopisi. Vekaletnamede genellikle “hat açma/kapama” veya “abonelik sözleşmesi yapma” gibi yetkilerin açıkça belirtilmesi istenir.
• Diğer Kurum Türleri İçin Ek Belgeler: Belediyeler için yetki belgesi veya belediye başkanı onaylı yazı; dernek ve vakıflar için karar defteri örneği veya yetki belgesi; üniversite ve okullar için atama kararı veya görevlendirme yazısı gibi ek belgeler talep edilebilir.²³

BTK tarafından genel esaslar ve bazı standart formlar (örneğin OKTH Abone Bildirim Formu) belirlenmiş olsa da ⁹, her OKTH işletmecisinin kendi iç prosedürleri, risk değerlendirme kriterleri ve ticari koşulları çerçevesinde ek belgeler talep etme veya farklı süreçler uygulama olasılığı bulunmaktadır. Bu nedenle, abonelik sürecine başlamadan önce, seçilen OKTH işletmecisiyle doğrudan iletişime geçerek talep edilen güncel ve eksiksiz evrak listesini ve sözleşme şartlarını teyit etmek en doğru yaklaşımdır. Bu, sürecin hızlı ve sorunsuz ilerlemesine yardımcı olacaktır.

Aşağıdaki tablo, farklı kurum türleri için OKTH aboneliğinde genellikle talep edilen temel belgeleri özetlemektedir:

Tablo 1: OKTH Aboneliği İçin Gerekli Temel Belgeler (Özet)

Belge Türü	Şahıs Şirketi (Yetkili)	Ltd./A.Ş. (Yetkili)	Diğer Kurumlar (Örn: Belediye, Dernek)
Abonelik Sözleşmesi	✓ (Kaşeli, İmzalı)	✓ (Kaşeli, İmzalı)	✓ (Mühürlü, İmzalı)
OKTH Abone Bildirim Formu	✓ (Kaşeli, İmzalı)	✓ (Kaşeli, İmzalı)	✓ (Mühürlü, İmzalı)
Vergi Levhası Fotokopisi	✓	✓	İlgili mali kayıtlar
İmza Beyannamesi Fotokopisi	✓	–	–
İmza Sirküleri Fotokopisi	–	✓	Yetki belgesi/Karar defteri
Ticaret Sicil Gazetesi Fotokopisi	–	✓	Kurum tüzüğü/Yönetmelik
Faaliyet Belgesi/Oda Kaydı	✓	✓	İlgili resmi kayıt
Yetkili Kişi Kimlik Fotokopisi	✓	✓	✓
Yerleşim Yeri Belgesi (Yetkili)	✓	✓	✓
Vekaletname (Vekil varsa)	✓	✓	✓

Not: Bu tablo genel bir özettir. Talep edilen belgeler OKTH işletmecisine ve kurumun özel durumuna göre değişiklik gösterebilir. Güncel ve tam liste için ilgili OKTH işletmecisine başvurulmalıdır.

Telsiz Ruhsatı: Yasal Çerçeve ve Uygulamalar

Telsiz Ruhsatı Nedir ve Neden Zorunludur?

Telsiz ruhsatı, telsiz cihazlarını ve bu cihazlardan oluşan sistemleri yasal olarak kurmak, bulundurmak, ithal etmek ve kullanmak için Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından verilen resmi bir izin belgesidir.²⁴ Frekans spektrumu, tüm toplumun yararına kullanılması gereken, sınırlı ve değerli bir kamu kaynağıdır. Bu kaynağın düzenli, etkin ve parazitsiz (enterferanssız) bir şekilde kullanılmasını sağlamak, farklı kullanıcıların birbirlerinin iletişimini engellemesini önlemek, ulusal güvenliği korumak ve elektromanyetik kirliliği kontrol altında tutmak amacıyla telsiz sistemlerinin ruhsatlandırılması zorunludur. İzinsiz veya ruhsatsız telsiz kullanımı, Türkiye’de ilgili kanunlar (özellikle 2813 Sayılı Telsiz Kanunu ve 5809 Sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu) kapsamında ciddi yasal yaptırımlara tabidir.²⁴ Bu yaptırımlar para cezalarından cihazlara el konulmasına, hatta bazı durumlarda hapis cezasına kadar varabilir. Dolayısıyla, telsiz kullanmayı planlayan her birey veya kurumun öncelikle yasal yükümlülüklerini yerine getirmesi ve gerekli ruhsatları alması kritik öneme sahiptir.

Türkiye’de Telsiz Ruhsatı Çeşitleri

Türkiye’de telsiz kullanımı, amacına, kullanılan frekans bandına, cihazın tipine ve kullanıcının statüsüne göre farklı ruhsatlandırma kategorilerine ayrılır. Temel ayrım, lisans gerektiren ve gerektirmeyen telsizler arasında yapılmakla birlikte, profesyonel, ticari ve amatör kullanımlar için de farklı lisans türleri mevcuttur.

Lisanslı ve Lisanssız Telsizler: Temel Farklılıklar ve Kullanım Koşulları

Türkiye’de kullanılan telsizler temel olarak iki ana kategoriye ayrılır: Lisanslı telsizler ve lisanssız telsizler.²⁵

• Lisanslı Telsizler: Bu telsizler, kullanıcıya veya kuruma BTK tarafından özel olarak tahsis edilmiş belirli bir frekans veya frekans kanalı üzerinden çalışır. Genellikle lisanssız telsizlere göre daha yüksek çıkış gücüne (bir kaynağa göre 8 kata kadar daha güçlü olabilirler ²⁵), dolayısıyla daha geniş kapsama alanına (açık alanda 2.5 mil, yani yaklaşık 4 kilometreye kadar veya röle sistemleriyle çok daha fazla ²⁵) ve daha profesyonel özelliklere (örneğin, daha fazla kanal seçeneği, şifreleme, veri iletimi) sahiptirler. Kurulumları ve kullanımları için BTK’dan ruhsat alınması ve frekans tahsisi yapılması zorunludur. Genellikle lisanssız telsizlere göre daha maliyetlidirler.²⁵ OKTH (Ortak Kullanımlı Telsiz Hizmeti) sistemleri de BTK tarafından OKTH işletmecisine tahsis edilmiş lisanslı frekanslar üzerinden çalışır.⁸ Profesyonel ve ticari kullanımlar (güvenlik, lojistik, inşaat, kamu hizmetleri vb.) çoğunlukla lisanslı telsizleri gerektirir.
• Lisanssız Telsizler (Örn: PMR446): Bu telsizler, genellikle PMR446 (Private Mobile Radio 446 MHz) bandında çalışan, düşük çıkış güçlü (tipik olarak 0.5 Watt), kısa mesafeli (ideal koşullarda birkaç yüz metreden 1-2 kilometreye kadar) iletişim için tasarlanmış cihazlardır. Kullanımları için BTK’dan herhangi bir ruhsat alınması veya frekans tahsisi yapılması gerekmez.²⁴ Bu telsizler, önceden belirlenmiş ve tüm kullanıcıların ortaklaşa kullanabildiği standart frekans kanallarını kullanır. Genellikle bireysel kullanımlar (doğa sporları, kampçılık, aile içi iletişim vb.) veya küçük ölçekli, kısa mesafeli ticari uygulamalar (küçük mağazalar, restoranlar, kısa süreli etkinlikler) için uygundur. Lisanssız olmaları nedeniyle kullanımları daha basit ve maliyetsizdir, ancak paylaşımlı frekanslar nedeniyle enterferansa (parazite) daha açık olabilirler ve kapsama alanları sınırlıdır. dPMR446 ve DMR Tier I gibi dijital lisanssız seçenekler de mevcuttur ve analog PMR446’ya göre daha iyi ses kalitesi ve bazı ek özellikler sunabilirler.²⁶

Kullanıcıların ihtiyaçlarına (kapsama alanı, kullanıcı sayısı, güvenlik gereksinimleri, bütçe vb.) göre lisanslı veya lisanssız telsiz seçimi yapması önemlidir. Yanlış bir seçim, yetersiz iletişim veya yasal sorunlara yol açabilir.

Amatör Telsizcilik Lisansı ve Başvuru Şartları

Amatör telsizcilik, herhangi bir ticari amaç gütmeksizin, sadece kişisel merak ve teknik araştırma amacıyla, kendi kendini eğitmek, kişiler arası haberleşme yapmak ve acil durum haberleşmelerine yardımcı olmak üzere uluslararası kurallara göre izin verilen frekans bantlarında yapılan telsiz haberleşmesidir.²⁴ Türkiye’de amatör telsizcilik faaliyetinde bulunabilmek için Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü (KEGM) tarafından verilen bir amatör telsizcilik belgesine (lisansına) sahip olmak zorunludur.

Başvuru şartları ve süreci şu şekildedir:

• Yaş ve Yeterlilik: Amatör telsizcilik sınavına başvuracak adayların on iki yaşından büyük ve temyiz kudretine (ayırt etme gücüne) sahip olması gerekir.²⁴
• Sınav: Adayların, KEGM tarafından (veya KEGM koordinasyonunda Milli Eğitim Bakanlığı e-sınav merkezlerinde) düzenlenen amatör telsizcilik sınavını başarıyla geçmeleri gerekmektedir.²⁴ Bu sınav, temel elektronik, telsiz tekniği, ulusal ve uluslararası telsiz kuralları gibi konuları içerir. Sınavda alınan puana göre A veya B sınıfı belge verilir (A sınıfı daha geniş frekans kullanım hakkı tanır).²⁷
• Başvuru Kanalları: Sınav başvuruları e-Devlet kapısı üzerinden veya KEGM’nin E-Hizmetler portalındaki Amatör Telsizcilik Sınav Başvuru sayfası aracılığıyla online olarak yapılabilir.²⁵
• Gerekli Belgeler: Sınavı kazandıktan sonra belge alımı için genellikle başvuru dilekçesi, T.C. kimlik numarası beyanı, adli sicil kaydının olmadığına dair yazı (veya e-Devlet çıktısı), sınav sonuç belgesi ve belge ücretinin ödendiğine dair dekont gibi belgeler talep edilir.²⁷
• Belge Geçerlilik Süresi ve Yenileme: Amatör telsizcilik belgesi alındıktan sonra 10 yıl süreyle geçerlidir. Belge süresi dolan amatör telsizciler, belgelerini tekrar sınava girmeden, yenileme ücretini ödeyerek ve gerekli belgeleri sunarak yenileyebilirler.²⁸

Amatör telsizciler, kendilerine tahsis edilen özel çağrı işaretlerini kullanarak belirlenmiş amatör frekans bantlarında ulusal ve uluslararası haberleşme yapabilirler.

Profesyonel ve Ticari Telsiz Lisansları (Kara, Deniz, Hava Telsizleri)

Profesyonel ve ticari amaçlarla kullanılan telsiz sistemleri, genellikle daha yüksek güç, daha geniş kapsama alanı ve özel işlevsellik gerektirdiğinden, BTK’dan özel izin ve frekans tahsisi alınarak ruhsatlandırılmak zorundadır.²⁴ Bu kategoriye giren başlıca telsiz türleri ve kullanım alanları şunlardır:

• Kara Telsizleri: Karada mobil (araç telsizleri, el telsizleri) veya sabit (merkez istasyonları, röleler) olarak kullanılan telsiz sistemleridir. Güvenlik şirketleri, lojistik firmaları, inşaat şirketleri, belediyeler, fabrikalar, taksi durakları gibi çok çeşitli özel sektör kuruluşları ve kamu kurumları tarafından operasyonel iletişim, ekip koordinasyonu, filo yönetimi ve iş verimliliğini artırmak amacıyla kullanılır.²⁴ OKTH hizmetleri de büyük ölçüde bu tür kara mobil telsiz altyapılarına dayanır.
• Deniz Telsizleri: Gemilerde, yatlarda ve diğer deniz araçlarında seyir güvenliği, gemi-sahil ve gemi-gemi arası iletişim, tehlike ve emniyet haberleşmeleri (GMDSS kapsamında) için kullanılan VHF, MF/HF bandı telsiz cihazlarıdır. Bu telsizlerin kullanımı için geminin ve cihazların BTK nezdinde kayıtlı olması ve geçerli bir ruhsata sahip olması gerekir. Deniz telsizi operatörlerinin de ayrıca yeterlilik belgesine (örn: KMT, UMT, ROC, GOC) sahip olması gerekebilir. Ruhsat başvurusunda cihaz faturası, TİM-03 formu, şirket evrakları gibi belgeler istenir.³⁰ Yıllık kullanım ücretleri geminin grostonuna ve telsiz tipine göre değişebilir.³¹
• Hava Telsizleri: Uçaklarda, helikopterlerde ve diğer hava araçlarında yer-hava ve hava-hava iletişimi, hava trafik kontrolü ve uçuş güvenliği için kullanılan VHF ve HF bandı telsiz cihazlarıdır. Bu telsizlerin de BTK’dan ruhsatlı olması ve Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) düzenlemelerine uygun olması gerekir. Başvuruda SHGM tescil yazısı, uçuşa elverişlilik sertifikası gibi belgeler talep edilebilir.³⁰

Bu profesyonel ve ticari telsiz lisansları, belirli bir ücret karşılığında verilir ve kullanılan cihazların BTK tarafından onaylanmış (CE belgeli, yönetmeliklere uygun) ve kayıtlı olması şarttır.²⁴ Frekans tahsisi, kullanım amacına, coğrafi bölgeye ve sistemin teknik özelliklerine göre BTK tarafından yapılır.

BTK Üzerinden Telsiz Ruhsatı Başvuru Süreci

Telsiz ruhsatı almak, belirli adımları ve belgelerin sunulmasını içeren resmi bir süreçtir. Başvuru kanalları ve talep edilen belgeler, ruhsatın türüne (amatör, profesyonel, ticari) ve başvuru sahibinin statüsüne (gerçek kişi, tüzel kişi) göre değişiklik gösterebilir.

Başvuru Kanalları (e-Devlet ve Diğer Yöntemler)

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), telsiz ruhsatlandırma ve yetkilendirme başvurularını kolaylaştırmak amacıyla çeşitli kanallar sunmaktadır.

• Kurumsal Başvurular (OKTH, Profesyonel/Ticari Lisanslar): BTK’ya yapılacak ilk yetkilendirme, ilave yetkilendirme veya yenileme gibi kurumsal başvurular, genellikle BTK’nın resmi web portalı olan kurumsal.btk.gov.tr adresi üzerinden e-Devlet şifresi ile “Yeni Talep” sekmesi altından online olarak başlatılabilmekte ve tüm süreç bu sistem üzerinden yürütülebilmektedir.³³ Bu platform, başvuruların takibini ve evrakların dijital ortamda sunulmasını kolaylaştırır.
• Amatör Telsizcilik Başvuruları: Amatör telsizcilik sınavı ve belge işlemleri için başvurular, Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü’nün (KEGM) web sitesi (www.kiyiemniyeti.gov.tr) üzerinden veya e-Devlet kapısı aracılığıyla yapılabilmektedir.²⁵
• Diğer Yöntemler: Bazı durumlarda, özellikle karmaşık sistemler veya özel frekans tahsisleri için, BTK’nın ilgili dairelerine doğrudan yazılı başvuru veya yetkilendirilmiş OKTH işletmecileri aracılığıyla süreçlerin yürütülmesi de mümkün olabilir. OKTH işletmecileri, aboneleri adına bazı ruhsat ve frekans işlemlerini takip edebilirler.¹²

Gerçek ve Tüzel Kişiler İçin Gerekli Belgeler Listesi

Telsiz ruhsatı başvurularında talep edilen belgeler, başvurulan lisansın türüne (amatör, deniz telsizi, kara mobil telsiz vb.) ve başvuru sahibinin niteliğine (gerçek kişi mi, tüzel kişi mi) göre farklılık gösterir. Ancak genel olarak istenebilecek bazı temel belgeler şunlardır:

• Başvuru Dilekçesi/Formu: İlgili ruhsat türü için BTK veya KEGM tarafından sağlanan resmi başvuru formu (örneğin, Deniz/Hava bandı için TİM-01, TİM-03 formları ³⁰; Kara Mobil Telsiz Sistemi için BTK-1 Formu ⁹).
• Cihaz Bilgileri:
  • Cihazın faturası (satın alındığını gösterir).
  • Yurtdışından ithal edilmiş ise gümrük giriş beyannamesi sureti.³⁰
  • Cihazın teknik özellikleri, marka, model, seri numarası gibi bilgiler.
• Ruhsatname ve Kullanım Ücreti Dekontu: İlgili ruhsatname ve yıllık kullanım ücretlerinin BTK veya KEGM’nin belirlediği banka hesaplarına yatırıldığına dair banka dekontu.³⁰
• Kimlik Bilgileri:
  • Gerçek Kişiler İçin: T.C. kimlik numarasını gösterir nüfus cüzdanı/kimlik kartı sureti.³⁰
  • Tüzel Kişiler İçin (Şirketler, Dernekler vb.):
    • Güncel tarihli Ticaret Sicil Gazetesi örneği (kuruluş, ortaklık yapısı, yetkililer).
    • Ticaret Odası/Sanayi Odası/Esnaf Odası kayıt belgesi (Faaliyet Belgesi).
    • Yetkili kişilerin imza sirküleri (noter onaylı).
    • Vergi levhası sureti.³⁰
    • Dernekler için dernek tüzüğü.³⁰
• Vekaletname: Eğer başvuru işlemleri başvuru sahibi adına bir vekil tarafından yürütülüyorsa, noter onaylı vekaletname ve vekilin kimlik sureti.³⁰
• Amatör Telsizcilik İçin Ek Belgeler: Sabıka kaydının olmadığına dair beyan/belge, iki adet fotoğraf gibi ek belgeler talep edilebilir.²⁸
• Deniz/Hava Telsizleri İçin Ek Belgeler: Gemi tasdiknamesi/bağlama kütüğü ruhsatnamesi (deniz), Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nden alınan tescil rezerv yazısı veya uçak tescil sertifikası, uçuşa elverişlilik sertifikası (hava) gibi özel belgeler gerekebilir.³⁰

Belge gereksinimleri, başvurulan telsiz sisteminin karmaşıklığına ve kullanım amacına göre detaylanabilir. Örneğin, bir OKTH işletmecisi olmak için yapılan başvurularda çok daha kapsamlı teknik projeler ve mali yeterlilik belgeleri sunulması gerekirken, basit bir el telsizi ruhsatı için süreç daha sade olabilir. Bu nedenle, başvuru yapmadan önce mutlaka BTK’nın veya KEGM’nin (amatör telsizcilik için) güncel başvuru kılavuzlarını incelemek ve talep edilen belgeleri eksiksiz olarak hazırlamak, sürecin hızlı ve sorunsuz ilerlemesi için kritik öneme sahiptir. Eksik veya yanlış belgelerle yapılan başvurular, işlemlerin gecikmesine veya reddedilmesine neden olabilir.

Güncel Telsiz Ruhsat ve Yıllık Kullanım Ücretleri (BTK Tarifeleri)

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), her yıl telsiz cihazlarının ruhsatlandırılması ve mevcut ruhsatların yıllık kullanımı için geçerli olacak ücret tarifelerini belirler ve bu tarifeler genellikle yılbaşından önce Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girer. Bu ücretler, telsizin türüne (el telsizi, araç telsizi, sabit merkez telsizi, röle istasyonu vb.), kullanım amacına (simpleks kanal, dubleks kanal, röle kanalı vb.), çalıştığı frekans bandına (VHF, UHF, HF, deniz bandı, hava bandı vb.) ve bazen de cihazın gücüne veya sistemin kapasitesine göre önemli ölçüde değişiklik gösterir. Son yıllarda, genel ekonomik koşullar ve yeniden değerleme oranları paralelinde bu ücretlerde düzenli ve bazen önemli artışlar gözlenmektedir. Bu durum, telsiz sistemi kurmayı veya mevcut sistemini devam ettirmeyi planlayan birey ve kurumların bütçe planlamalarında dikkate alması gereken önemli bir faktördür.

2024 ve 2025 Yılı Ücret Karşılaştırmaları ve Değişiklikler

Telsiz ruhsat ve kullanım ücretleri, her yıl güncellenmektedir.

2025 yılına ilişkin ücretler konusunda ise, genellikle bir önceki yılın sonlarına doğru açıklanan yeniden değerleme oranları önemli bir gösterge olmaktadır. 2025 yılı için %43,93’lük bir yeniden değerleme oranı sonrasında bazı ücretlerin güncellendiği belirtilmektedir. Telsizhaber.com.tr’ye göre, bu artışla birlikte 2025 yılı için el ve araç telsizi ruhsat ücreti ile röle frekans ücretinin her birinin 241,34 TL, simpleks frekans ücretinin ise 120,56 TL olması beklenmektedir.

Bu rakamlar, ücretlerin karmaşık bir yapıya sahip olduğunu ve farklı kaynaklarda farklı detaylandırmalarla sunulabileceğini göstermektedir. En dikkat çekici unsur ise, 2017 yılında bir el telsizi ruhsat bedelinin 18,40 TL olduğu ¹⁴ göz önüne alındığında, yıllar içindeki artışın boyutudur. Bu sürekli artış eğilimi, özellikle çok sayıda telsize sahip kurumlar veya uzun vadeli projeler için önemli bir maliyet kalemi oluşturmaktadır. OKTH abonelik bedelleri de, OKTH işletmecilerinin BTK’ya ödediği frekans ve ruhsat maliyetlerindeki artışlardan dolaylı olarak etkilenecektir.³⁶

Aşağıdaki tablo, bazı temel telsiz ücret kalemlerinin yıllara göre değişim eğilimini ve 2024-2025 yılları için belirtilen örnek ücretleri özetlemektedir. Bu tablodaki ücretler farklı kaynaklardan derlenmiş olup, gösterge amaçlıdır. Güncel, resmi ve tam tarife için mutlaka BTK’nın yayımladığı en son ücret listelerine başvurulmalıdır.

Tablo 2: BTK Telsiz Ruhsat ve Yıllık Kullanım Ücretleri (Örnekler ve Yıllık Değişim Eğilimi)

Ücret Kalemi	2023 (TL)	2024 (TL)	2025 (TL)	Yıllık Artış Eğilimi
El veya Araç Telsizi Ruhsatname Bedeli	105,82	167,68 – 334,92	241,34 – 482,05	Belirgin artış (Örn: 2025 için %43,93 yeniden değerleme oranı 36). Ücret, telsizin spesifik kategorisine göre değişebilir.
Sabit Merkez Telsizi Ruhsatname Bedeli	264,31	418,83	602,82 () – 1.205,72 ()	Belirgin artış.
Röle Kanalı (El-Araç-Sabit) Telsiz Kullanım Bedeli	105,82	167,68	241,34 – 482,05 simpleks röle	Belirgin artış.
Simpleks Kanal (El-Araç-Sabit) Telsiz Kullanım Bedeli	52,86	83,76	120,56	Belirgin artış.
OKTH Merkez İst./Tekrarlayıcı (Kanal Başına Yıllık)	Veri Yok	Veri Yok	964,52 37	OKTH altyapı maliyetlerini etkiler.
OKTH Kullanıcı Cihazı Simpleks Röle (Kanal Başına Yıllık)	Veri Yok	Veri Yok	241,34 37	OKTH abone maliyetlerini etkiler.
OKTH Kullanıcı Cihazı Simpleks (Cihaz Başına Yıllık)	Veri Yok	Veri Yok	120,56 37	OKTH abone maliyetlerini etkiler.

Dipnot: Ücretler BTK tarafından her yıl yeniden belirlenir ve Resmi Gazete’de yayımlanır. Bu tabloda yer alan rakamlar yalnızca genel bir fikir vermek amaçlıdır ve farklı kaynaklardan derlenmiştir; kategorilendirme farklılıkları olabilir. Her zaman en güncel ve detaylı tarife için BTK’nın resmi kaynaklarına başvurunuz.

Bu ücret yapısı ve artış trendi, kullanıcıların telsiz iletişim çözümlerini değerlendirirken OKTH gibi alternatifleri daha cazip bulmasına neden olabilmektedir. Zira OKTH hizmetlerinde bu tür ruhsat ve frekans kullanım maliyetleri genellikle hizmet bedeline dahil edilir ve işletmeci tarafından yönetilir, bu da abone için öngörülebilirliği artırabilir ve bürokratik yükü azaltabilir.

Telsiz Ruhsatı Yenileme İşlemleri: Süreç ve Koşullar

Telsiz ruhsatnameleri süresiz değildir ve belirli geçerlilik süreleri sonunda yenilenmeleri gerekmektedir. Yenileme süreci ve koşulları, ruhsatın türüne (amatör, profesyonel kara, deniz, hava vb.) ve ilgili mevzuata göre farklılık gösterir.

• Amatör Telsizcilik Belgesi Yenileme: Amatör telsizcilik belgeleri genellikle 10 yıl süreyle geçerlidir.²⁹ Belge süresi dolmadan önce veya dolduktan sonra (belirli bir ek süre tanınabilir) Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü’ne (KEGM) başvurularak yenileme işlemi yapılır. Yenileme için genellikle tekrar sınava girmek gerekmez.²⁹ Başvuruda yazılı dilekçe, süresi dolan belgenin aslı, iki adet fotoğraf, T.C. kimlik numarası beyanı ve belge yenileme ücretinin (örneğin, 2024 itibarıyla 50 TL gibi bir ücret olabilir, güncel tutar KEGM’den öğrenilmelidir) ödendiğine dair dekont talep edilir.²⁸ Başvurular posta yoluyla veya şahsen KEGM’nin ilgili birimlerine yapılabilir.²⁸
• Profesyonel Telsiz Ruhsatları (Kara, Deniz, Hava):
  • Deniz Telsizleri (Gemi İstasyonu Ruhsatnamesi): Genellikle 5 yıl geçerlilik süresine sahiptir ve süre dolmadan önce yenilenmelidir.³⁸ Yenileme için KEGM’ye (Telsiz İşletme Müdürlüğü) dilekçe, TİM-02 formu, bağlama kütüğü fotokopisi, eski ruhsatın aslı, şirket ise güncel şirket evrakları (imza sirküleri, vergi levhası vb.), şahıs ise kimlik fotokopisi ve yenileme harcının ödendiğine dair dekont ile başvurulur.³⁸ Ruhsat süresi sonunda yenilenmeyen ruhsatlar için cezai işlem uygulanabilir.³⁸
  • Kara Telsizleri (ve Diğer Profesyonel Sistemler): Bu tür sistemlerin ruhsat ve izinleri BTK tarafından verilir ve “Telsiz İşlemlerine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” hükümlerine tabidir.³⁹ Bu yönetmeliğin 6. Maddesi’ne göre, verilen kurma ve kullanma izin süresi dolmadan telsiz cihaz ve sisteminin kullanılmasına devam edilmesi yönünde bir talep olması durumunda başvuru tekrar değerlendirilerek kurma ve kullanma izin süresi uzatılabilir. Ancak, verilen kurma ve kullanma izin süresi sonuna kadar herhangi bir süre uzatımı talebinin Kuruma (BTK) ulaşmaması durumunda, Kurum tarafından herhangi bir bildirime gerek kalmaksızın verilen kurma ve kullanma izni ve ruhsatnamesi iptal edilir.³⁹ Yani, profesyonel kara telsiz kullanıcılarının izin sürelerini takip etmeleri ve süre dolmadan BTK’ya yenileme (süre uzatımı) başvurusunda bulunmaları kritik öneme sahiptir. Başvuruda genellikle güncel durumlarını (cihaz listesi, teknik özellikler vb.) teyit eden belgeler ve ilgili ücretlerin ödendiğine dair kanıtlar sunulur.
  • BTK, “Telsiz İşlemlerine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” kapsamında, telsiz cihaz ve sistemindeki cihaz sayısı ve/veya tahsisli frekansların değişmesi durumunda ruhsatnamenin yenileneceğini de belirtmektedir.³⁹

Ruhsat yenileme süreçleri, ilgili kurumların (BTK, KEGM) web sitelerinde veya doğrudan kurumlarla iletişime geçilerek öğrenilebilecek güncel prosedür ve ücret bilgilerini içerir. Süreçlerin aksamaması ve yasal sorunlarla karşılaşılmaması için ruhsat geçerlilik sürelerinin titizlikle takip edilmesi ve yenileme başvurularının zamanında yapılması büyük önem taşır.

Ruhsatsız Telsiz Kullanımının Hukuki Sonuçları ve Cezai Yaptırımları

Türkiye’de telsiz cihaz ve sistemlerinin ruhsatsız veya izinsiz olarak kurulması, bulundurulması, kullanılması, satılması veya frekans ihlalleri yapılması ciddi hukuki sonuçlar doğuran ve çeşitli cezai yaptırımlara tabi olan fiillerdir. Bu konudaki yasal düzenlemeler, kamu düzenini, ulusal güvenliği, haberleşme güvenliğini ve frekans spektrumunun etkin yönetimini korumayı amaçlar.

İlgili Kanun Maddelerine Genel Bakış (2813 Sayılı Telsiz Kanunu, 5809 Sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu)

Ruhsatsız telsiz kullanımı ve ilgili ihlallerle mücadelede temel yasal dayanaklar şunlardır:

• 2813 Sayılı Telsiz Kanunu: 1983 tarihli bu kanun, telsizle ilgili genel esasları, ruhsatlandırma gerekliliğini ve bazı temel yaptırımları düzenler.⁹ Günümüzde birçok hükmü 5809 sayılı Kanun ile güncellenmiş veya yürürlükten kalkmış olsa da, telsiz hukukunun temel taşlarından biridir.
• 5809 Sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu: 2008 yılında yürürlüğe giren bu kanun, elektronik haberleşme sektörünü (telsiz haberleşmesi dahil) daha kapsamlı bir şekilde düzenleyen temel çerçeve kanundur.⁴ Bu kanunun özellikle 37. maddesi telsiz kurma ve kullanma izinlerini, 63. maddesi ise bu kanuna aykırı davranışlara ilişkin cezai hükümleri içerir.
• Türk Ceza Kanunu (TCK): İzinsiz telsiz kullanımıyla bağlantılı olarak haberleşmenin gizliliğinin ihlali (TCK Madde 132) ⁴⁶, özel belgede sahtecilik (TCK Madde 207 – örneğin sahte belgelerle abonelik tesisi durumunda ⁴³) gibi suçlar da gündeme gelebilir.
• BTK İdari Yaptırımlar Yönetmeliği: Bu yönetmelik, özellikle elektronik haberleşme hizmeti sunan işletmecilerin mevzuata aykırı eylemleri durumunda BTK tarafından uygulanacak idari para cezalarını ve diğer idari yaptırımları detaylandırır.⁴⁸

Bu yasal çerçeve, BTK’ya izinsiz kullanımları tespit etme, önleme ve yaptırım uygulama konusunda geniş yetkiler tanır.

Uygulanabilecek Adli Para Cezaları, Hapis Cezaları ve Diğer İdari Yaptırımlar

Ruhsatsız telsiz kullanımı ve ilgili ihlaller durumunda karşılaşılabilecek yaptırımlar çeşitlilik göstermektedir ve fiilin niteliğine göre değişebilir:

• Adli Para Cezaları:
  • 5809 Sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu’nun 63. maddesinin 1. fıkrasına göre, Kurumdan (BTK) gerekli izinler alınmaksızın telsiz kuran, kullanan, telsiz sistemlerini kuran, işleten veya satan kişilere iki bin güne kadar adli para cezası verilir.⁴⁵ Adli para cezasının gün sayısı, fiilin ağırlığına göre mahkeme tarafından belirlenir ve kişinin ekonomik durumuna göre günlük bir miktar üzerinden hesaplanır.
  • 2813 Sayılı Telsiz Kanunu’nda da ruhsatsız telsiz bulundurma veya kullanma fiilleri için çeşitli para cezaları öngörülmüştür, ancak bu cezaların güncelliği ve 5809 sayılı Kanun karşısındaki durumu dikkatle değerlendirilmelidir.⁴⁰
• Hapis Cezaları:
  • Haberleşmenin Gizliliğini İhlal: İzinsiz telsizlerle başkalarının haberleşmesinin dinlenmesi, kaydedilmesi veya ifşa edilmesi durumunda, Türk Ceza Kanunu’nun 132. maddesi uyarınca 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası (dinleme/okuma), 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası (kaydetme/ifşa) gibi cezalar söz konusu olabilir.⁴⁶
  • Milli Güvenliği İhlal Amacıyla Kullanım: 5809 Sayılı Kanun’un 63. maddesinin 10. fıkrasına göre, gerekli izinler alınmış olsa bile telsiz cihaz ve sistemlerini milli güvenliği ihlal amacıyla kullananlar, eylemleri daha ağır cezayı gerektiren bir suç oluşturmadığı takdirde altı aydan bir yıla kadar hapis ve on bin güne kadar adli para cezasıyla cezalandırılırlar.⁴⁴ Bu suçların bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde cezalar yarı oranında artırılır.⁴⁹
• Diğer İdari Yaptırımlar:
  • Cihazlara El Koyma ve İmha: BTK, piyasaya arzı uygun olmayan veya güvenli olmadığı tespit edilen telsiz cihazlarının piyasadan toplatılmasına, revize ettirilmesine veya bertaraf edilmesine karar verebilir.³² Yasaklı veya ruhsatsız telsizlerin tespiti durumunda bu cihazlara güvenlik güçleri tarafından el konulabilir ve imha edilebilir.⁵¹
  • BTK Tarafından Uygulanan İdari Para Cezaları (Özellikle İşletmecilere): BTK İdari Yaptırımlar Yönetmeliği kapsamında, yetkilendirilmiş işletmecilerin frekansları izinsiz kullanması, tahsis dışı kullanması veya diğer mevzuat ihlalleri durumunda, bir önceki takvim yılındaki net satışlarının belirli bir yüzdesine (%3’e kadar gibi) varan idari para cezaları uygulanabilir.⁴⁸
  • Faaliyetin Durdurulması ve İzin İptali: BTK, “Telsiz İşlemlerine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” uyarınca, izinsiz yer değişikliği yapan, frekansını veya teknik özelliklerini değiştiren ya da zararlı elektromanyetik girişime neden olan telsiz sistemlerinin kullanımını durdurabilir ve aykırılığın giderilmesi için süre verebilir.⁵² Aykırılık giderilmezse veya ruhsat şartları ihlal edilirse izinler iptal edilebilir.
  • Bireysel Kullanım Hakkı İhlalleri: BTK’nın 2024 yılı faaliyet raporunda, “Telsiz Frekansı Bireysel Kullanım Hakkı Şartlarının İhlali” başlığı altında 5 adet idari yaptırım uygulandığı belirtilmiştir.⁵³ Bu, bireysel kullanıcıların da frekans kullanım kurallarına uymalarının denetlendiğini ve ihlallerin yaptırıma tabi olduğunu göstermektedir.

Bu yaptırımlar, ruhsatsız telsiz kullanımının ve ilgili yasalara aykırı davranışların ne kadar ciddi sonuçlar doğurabileceğini açıkça ortaya koymaktadır. Hem bireylerin hem de kurumların, telsiz haberleşmesi konusunda yasalara tam uyum göstermesi, olası mali kayıpların, hukuki sorunların ve itibar kaybının önüne geçilmesi açısından hayati önem taşımaktadır.

Aşağıdaki tablo, ruhsatsız telsiz kullanımı ve sık karşılaşılan bazı ihlaller için özet bir yaptırım çerçevesi sunmaktadır:

Tablo 3: Ruhsatsız Telsiz Kullanımı ve İhlaller İçin Özet Yaptırım Tablosu

İhlal Türü	İlgili Kanun/Yönetmelik (Örnek)	Olası Yaptırım (Özet)
İzinsiz telsiz kurma, kullanma, satma, işletme	5809 Sayılı EHK Md. 63/1 45	2000 güne kadar adli para cezası. Cihazlara el koyma/imha.51
Frekans ihlali (İşletmeci tarafından)	BTK İdari Yaptırımlar Yön. Md. 8 48	Bir önceki yılki net satışların %3’üne kadar idari para cezası.
Haberleşmenin gizliliğini ihlal (Telsizle dinleme/kayıt)	TCK Md. 132 46	1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası (fiilin niteliğine göre).
Milli güvenliği tehlikeye atacak şekilde telsiz kullanımı	5809 Sayılı EHK Md. 63/10 44	6 aydan 1 yıla kadar hapis ve 10.000 güne kadar adli para cezası. Örgütlü işlenirse ceza artırımı.
İzinsiz frekans/yer/teknik özellik değişikliği	Telsiz İşl. Usul ve Esasları Hak. Yön. 52	Kullanımın durdurulması, aykırılığın giderilmesi için süre verilmesi, izin iptali.
Telsiz Frekansı Bireysel Kullanım Hakkı Şartlarının İhlali	İlgili BTK Düzenlemeleri 53	İdari yaptırımlar (BTK tarafından belirlenir).

Not: Bu tablo genel bir özettir ve yalnızca sık karşılaşılan bazı durumları ve olası temel yaptırımları göstermektedir. Her olay kendi özelinde değerlendirilir ve uygulanacak yaptırımlar fiilin niteliğine, tekerrür durumuna ve diğer faktörlere göre değişiklik gösterebilir. Güncel ve detaylı yasal bilgi için bir hukuk danışmanına başvurulması önerilir.

Telsiz Röle Hizmeti: Kapsama Alanını Etkin Şekilde Genişletme

Röle Sistemi (Repeater) Nedir ve Teknik Çalışma Prensibi Nasıldır?

Telsiz röle sistemi, yaygın olarak bilinen adıyla “tekrarlayıcı” veya İngilizce terimiyle “repeater”, telsiz haberleşmesinde sinyallerin erişim mesafesini ve kapsama alanını önemli ölçüde artırmak için kullanılan bir cihaz veya sistem bütünüdür.⁵⁴ Temel çalışma prensibi, genellikle coğrafi olarak hakim bir tepe, yüksek bir bina veya özel olarak inşa edilmiş bir kule gibi stratejik bir noktaya kurulan röle cihazının, bir telsizden (örneğin bir el veya araç telsizi) aldığı nispeten zayıf veya uzak mesafeden gelen radyo frekans (RF) sinyalini alması, bu sinyali işlemesi (genellikle filtreleyip güçlendirerek) ve daha sonra farklı bir frekanstan (veya aynı frekanstan özel tekniklerle) daha yüksek bir güçle daha geniş bir alana yeniden yayınlaması esasına dayanır.⁵⁴ Bu sayede, normal koşullarda birbirleriyle doğrudan (simpleks) iletişim kuramayacak kadar uzak mesafede bulunan veya aralarında dağ, tepe, büyük binalar gibi fiziksel engeller olan iki veya daha fazla telsiz kullanıcısının birbiriyle kesintisiz ve net bir şekilde haberleşmesi mümkün hale gelir.⁵⁵ Röle, bir nevi sinyal aktarma ve güçlendirme istasyonu görevi görerek, telsiz ağının “görüş hattı” kısıtlamalarını aşmasına yardımcı olur.⁵⁶ Röleler, bir alış frekansından (RX) sinyali alır ve farklı bir gönderim frekansından (TX) bu sinyali yayınlar; bu iki frekans arasındaki fark “frekans ofseti” olarak bilinir ve sistemin kendi kendini enterfere etmesini önler.

Telsiz Röle Sistemlerinin Sağladığı Başlıca Faydalar

Telsiz röle sistemleri, özellikle geniş alanlarda veya zorlu coğrafi koşullarda faaliyet gösteren kullanıcılar için bir dizi kritik fayda sunar:

• Genişletilmiş Kapsama Alanı: Rölelerin en temel ve en önemli faydası, telsizlerin iletişim kurabildiği mesafeyi önemli ölçüde artırmasıdır.⁵⁴ Tek bir röle ile onlarca, hatta uygun koşullarda yüzlerce kilometrekarelik bir alan kapsanabilir. Birden fazla rölenin birbirine bağlanmasıyla (linklenmesiyle) çok daha geniş bölgesel veya ulusal ağlar oluşturulabilir.
• Engellerin Aşılması: Yüksek binaların yoğun olduğu şehir merkezleri, dağlık ve engebeli araziler, büyük fabrika ve depo kompleksleri, tüneller, yer altı tesisleri ve otoparklar gibi telsiz sinyallerinin zayıfladığı veya tamamen engellendiği “ölü noktaların” aşılmasına yardımcı olur.⁵⁴ Röle, sinyali bu engellerin üzerinden veya etrafından dolaştırarak iletişimin sürekliliğini sağlar.
• Daha Net Ses Kalitesi ve Güvenilir İletişim: Röleler, zayıf sinyalleri alıp güçlendirerek ilettiği için, doğrudan iletişime kıyasla genellikle daha net, daha anlaşılır bir ses kalitesi sunar. Sinyal gücünün artması, parazit (enterferans) ve bozulmaların azalmasına, dolayısıyla iletişimin güvenilirliğinin artmasına katkıda bulunur.⁵⁴
• Düşük Güçlü El Telsizleriyle Etkin Kullanım: Röle sistemleri sayesinde, kullanıcıların elindeki veya araçlarındaki telsizlerin daha düşük çıkış güçleriyle bile geniş alanlara ulaşması mümkün olur. Bu durum, özellikle el telsizlerinde batarya ömrünün uzamasına ve cihazların daha kompakt tasarlanabilmesine olanak tanır.⁵⁴
• Frekans Verimliliği ve Kanal Yönetimi: İyi planlanmış ve özellikle dijital teknolojilerle (örneğin DMR, TETRA) desteklenen röle sistemleri, mevcut frekans spektrumunun daha verimli kullanılmasını sağlayabilir. Trunk (kanal kiralama) sistemleri gibi gelişmiş röle altyapıları, çok sayıda kullanıcı grubunun az sayıda frekans kanalını dinamik olarak paylaşmasına olanak tanıyarak frekans verimliliğini artırır ve kanal karmaşasını önler.⁵⁴
• Acil Durum ve Afet Haberleşmesinde Kritik Rol: Doğal afetler veya büyük acil durumlar sırasında hücresel şebekeler gibi geleneksel iletişim altyapılarının hasar görmesi veya aşırı yüklenmesi durumunda, iyi kurulmuş ve yedek güç kaynaklarına sahip telsiz röle sistemleri, hayat kurtarıcı bir iletişim kanalı olarak görev yapabilir.⁵⁵

Bu faydalar, röle sistemlerini birçok profesyonel ve ticari uygulama için vazgeçilmez bir teknoloji haline getirmektedir.

Röle Sistemi Kurulumunda ve Kullanımında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Telsiz röle sistemlerinin etkin ve yasal bir şekilde kurulup işletilebilmesi için dikkat edilmesi gereken bir dizi önemli husus bulunmaktadır. Bu hususlar, hem teknik performansı hem de yasal uyumluluğu doğrudan etkiler.

Frekans Tahsisi, BTK İzinleri ve Yasal Uyumluluk

Röle sistemleri, genellikle lisanslı frekans bantlarında çalışır ve bu frekansların kullanımı Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) tarafından düzenlenir. Bir röle sistemi kurmak ve işletmek için öncelikle BTK’dan ilgili frekansların tahsis edilmesi ve gerekli kurma ve kullanma izinlerinin alınması yasal bir zorunluluktur.⁵⁴ Bu izinler, rölenin kurulacağı yer, kullanılacak frekanslar, çıkış gücü, anten tipi ve yüksekliği gibi teknik detayları içerir. İzinsiz röle kurulumu ve kullanımı, ciddi yasal yaptırımlara yol açabilir. OKTH (Ortak Kullanımlı Telsiz Hizmeti) işletmecileri, BTK tarafından kendilerine tahsis edilen frekanslar dahilinde, yetkilendirme bölgeleri içinde röle altyapıları kurup işletebilirler. Bireysel kullanıcıların veya özel kurumların kendi özel röle sistemlerini kurmaları durumunda ise, BTK’ya başvurarak frekans tahsisi ve ruhsatlandırma süreçlerini tamamlamaları gerekmektedir. Bu süreç, teknik projelendirme, enterferans analizleri ve ilgili ücretlerin ödenmesini içerebilir.

Röle Cihazlarının Temini ve OKTH İşletmecilerinin Rolü (Bireysel Satın Alınamaması)

Türkiye’deki mevcut düzenlemelere göre, röle altyapı cihazlarının (yani tekrarlayıcıların kendilerinin) bireysel kullanıcılar veya yetkisiz firmalar tarafından serbestçe satın alınması veya satılması yasaktır.⁵⁵ BTK, bu konuda net bir tutum sergilemekte ve röle altyapılarının kontrol altında tutulmasını hedeflemektedir. Bu durum, cep telefonları için kullanılan baz istasyonlarının bireysel olarak satın alınamamasına benzetilebilir.⁵⁵ Röle altyapıları, yalnızca BTK tarafından yetkilendirilmiş OKTH işletmecileri tarafından kurulabilir ve işletilebilir veya BTK’nın özel izni ve denetimi altında, belirli şartları karşılayan kurumlar tarafından tesis edilebilir.

Bu kısıtlama, frekans spektrumunun düzenli kullanılmasını sağlamak, olası zararlı enterferansları önlemek ve telsiz haberleşmesinin kontrol altında tutulmasını amaçlamaktadır. Röleler, yüksek güçlerde yayın yapabilen ve geniş alanları etkileyebilen cihazlar olduğu için, bunların kontrolsüz bir şekilde kurulması, mevcut lisanslı kullanıcılar için ciddi iletişim sorunlarına ve frekans karmaşasına yol açabilir. Dolayısıyla, geniş kapsama alanına ihtiyaç duyan ve röle sistemi kullanmak isteyen kullanıcılar, bu hizmeti genellikle yetkili bir OKTH işletmecisine abone olarak veya BTK’dan özel ve kapsamlı bir izin süreciyle kendi sistemlerini kurarak temin edebilirler. Bu durum, OKTH modelinin, özellikle röle destekli geniş alan kapsama ihtiyacı olan kullanıcılar için pratik ve yasal bir çözüm olarak öne çıkmasını sağlamaktadır. Kullanıcılar, röle sisteminin tamamlayıcı unsurları olan anten, kablo, güç kaynağı gibi bazı ekipmanları kendileri temin edebilirken, röle cihazının kendisi ve frekans kullanımı konusunda yetkili mercilere bağımlıdırlar.⁵⁵

OKTH Sistemlerinde Röle Entegrasyonu ve Avantajları

Birçok OKTH (Ortak Kullanımlı Telsiz Hizmeti) işletmecisi, sundukları hizmet paketlerinin ayrılmaz bir parçası olarak röle (tekrarlayıcı) altyapısını da abonelerine sunar veya ihtiyaç duyulan bölgelere yeni röleler kurarak kapsama alanlarını genişletebilir. Bu entegrasyon, OKTH aboneleri için önemli avantajlar sağlar:

• Geniş Kapsama Alanına Kolay Erişim: Aboneler, kendi başlarına röle kurma, frekans tahsisi alma ve bakım yapma gibi karmaşık ve maliyetli süreçlerle uğraşmak zorunda kalmadan, OKTH işletmecisinin mevcut veya kuracağı röle altyapısı sayesinde geniş bir coğrafi alanda kesintisiz iletişim imkanına kavuşurlar.
• Maliyet Etkinliği: Röle altyapısının maliyeti, OKTH işletmecisi tarafından karşılanır ve bu maliyet genellikle abonelik ücretlerine yansıtılarak çok sayıda kullanıcı arasında paylaştırılır. Bu, her abonenin bireysel olarak bir röle sistemi kurmasından çok daha ekonomiktir.
• Teknik Uzmanlık ve Bakım Sorumluluğunun İşletmecide Olması: Röle sistemlerinin kurulumu, konfigürasyonu, optimizasyonu ve düzenli bakımı uzmanlık gerektiren işlerdir. OKTH hizmeti kapsamında bu sorumlulukların tamamı işletmeciye aittir. Aboneler, sistemin teknik detaylarıyla ilgilenmek yerine sadece iletişim ihtiyaçlarına odaklanabilirler.
• Yasal Uyumluluk ve BTK Süreçlerinin Yönetimi: Röle kullanımıyla ilgili tüm frekans tahsisleri, izinler ve BTK nezdindeki yasal yükümlülükler OKTH işletmecisi tarafından yerine getirilir. Bu, aboneyi önemli bir bürokratik yükten kurtarır.
• Hızlı Devreye Alma: Mevcut bir OKTH ağına dahil olmak veya işletmecinin hızlı bir şekilde röle kurması, özel bir röle sistemi projelendirmekten çok daha kısa sürede geniş alan kapsama çözümüne ulaşmayı sağlar.

OKTH üzerinden röle kullanımı, özellikle dağınık lokasyonlarda faaliyet gösteren, geniş bir sahada hareket eden ekiplere sahip veya zorlu coğrafi koşullarda iletişim ihtiyacı olan işletme ve kurumlar için pratik, yasal ve maliyet etkin bir çözümdür.

Türkiye’de Kullanılan Telsiz Röle Sistemleri ve Teknolojileri (Analog, Dijital: DMR, TETRA vb.)

Türkiye’de telsiz haberleşmesinde kullanılan röle sistemleri, hem geleneksel analog teknolojilere hem de daha modern dijital (sayısal) teknolojilere dayanmaktadır.⁵⁵ Günümüzde, dijital teknolojilerin sunduğu avantajlar nedeniyle yeni kurulan sistemlerde ve mevcut sistemlerin güncellenmesinde dijital röleler daha fazla tercih edilmektedir.

• Analog Röle Sistemleri: Uzun yıllardır kullanılan ve temel ses iletimi sağlayan sistemlerdir. Kurulumları ve işletilmeleri genellikle daha basittir, ancak kanal kapasiteleri sınırlıdır, ses kalitesi mesafeye ve enterferansa daha duyarlıdır ve gelişmiş özellikler sunmazlar.
• Dijital Röle Sistemleri: Dijital teknolojiler, telsiz haberleşmesine birçok yenilik getirmiştir. Başlıca dijital telsiz standartları ve bu standartlara uygun röle sistemleri şunlardır:
  • DMR (Digital Mobile Radio): ETSI (Avrupa Telekomünikasyon Standartları Enstitüsü) tarafından geliştirilmiş, profesyonel mobil telsiz kullanıcıları için tasarlanmış bir dijital standarttır. DMR röleler, TDMA (Time Division Multiple Access – Zaman Bölmeli Çoklu Erişim) teknolojisi sayesinde tek bir 12.5 kHz’lik frekans kanalını iki bağımsız konuşma yoluna (slot) bölerek kanal kapasitesini iki katına çıkarır. Daha iyi ses kalitesi, arka plan gürültüsünü bastırma, daha uzun batarya ömrü, birebir ve grup çağrıları, kısa mesaj (SMS), GPS ile konum takibi gibi özellikler sunar.⁶ DMR, Tier II (lisanslı konvansiyonel) ve Tier III (lisanslı trunk) olmak üzere farklı seviyelerde çözümler sunar.
  • TETRA (Terrestrial Trunked Radio): Özellikle kamu güvenliği kuruluşları (polis, itfaiye, ambulans), büyük ölçekli endüstriyel tesisler ve ulaşım sektörü gibi kritik ve yoğun iletişim ihtiyacı olan profesyonel kullanıcılar için tasarlanmış, gelişmiş bir dijital trunk telsiz standardıdır.⁷ TETRA röle sistemleri, yüksek seviyede güvenlik (kimlik doğrulama, uçtan uca şifreleme), çok sayıda kullanıcı grubunu destekleyebilen dinamik kanal tahsisi (trunking), hızlı çağrı kurulumu, acil durum çağrıları, veri iletimi (kısa veri servisleri – SDS, paket veri) gibi üstün özellikler sunar.⁷
  • dPMR (digital Private Mobile Radio): DMR’a benzer şekilde dijital bir standart olup, FDMA (Frequency Division Multiple Access – Frekans Bölmeli Çoklu Erişim) tabanlı 6.25 kHz kanal aralığı kullanarak spektrum verimliliği sağlamayı hedefler. Daha çok düşük maliyetli dijital çözümler arayan kullanıcılar için bir alternatif olabilir.

OKTH hizmeti sunan işletmeciler de, abonelerinin ihtiyaçlarına ve taleplerine göre bu analog veya dijital (özellikle DMR ve bazen TETRA) röle teknolojilerini kullanarak altyapılarını kurmakta ve işletmektedirler.³ Kullanılacak röle teknolojisinin seçimi, genellikle iletişim ihtiyacının kapsamına (kullanıcı sayısı, gereken özellikler, güvenlik seviyesi), bütçeye ve mevcut altyapı uyumluluğuna göre yapılır. ²⁶‘de belirtilen PMR, FRS/GMRS gibi daha çok lisanssız veya farklı regülasyonlara tabi sistemler de kendi içlerinde röle benzeri menzil artırıcı çözümlere sahip olabilirler, ancak profesyonel OKTH ve lisanslı röle sistemlerinden farklı kategorilerde değerlendirilirler.

Profesyonel Telsiz Teknolojileri ve Sektördeki Güncel Eğilimler

Telsiz haberleşme sektörü, teknolojik gelişmelerle sürekli evrilmekte, kullanıcılara daha fazla özellik, daha iyi performans ve daha esnek çözümler sunmaktadır. Özellikle profesyonel kullanım alanlarında, analog sistemlerden dijital sistemlere doğru belirgin bir geçiş yaşanmakta ve hücresel ağlarla entegre yeni nesil iletişim teknolojileri de yaygınlaşmaktadır.

DMR, TETRA, PoC (Push-to-Talk over Cellular) Teknolojilerine Kısa Bir Değini

Profesyonel telsiz pazarında öne çıkan bazı önemli teknolojiler şunlardır:

• DMR (Digital Mobile Radio): ETSI tarafından geliştirilen DMR standardı, mevcut analog PMR (Profesyonel Mobil Telsiz) sistemlerinin yerini almak üzere tasarlanmış, uygun maliyetli ve özellik zengini bir dijital telsiz çözümüdür. TDMA (Zaman Bölmeli Çoklu Erişim) teknolojisi sayesinde tek bir 12.5 kHz’lik frekans kanalında iki bağımsız konuşma yolu (time slot) sunarak spektrum verimliliğini iki katına çıkarır. Analog sistemlere kıyasla daha net ses kalitesi (özellikle kapsama alanının kenarlarında), daha iyi gürültü bastırma, daha uzun batarya ömrü, birebir, grup ve genel çağrı seçenekleri, kısa mesaj (SMS) gönderme/alma, GPS ile konum belirleme ve temel telemetri gibi veri uygulamalarını destekler.⁷ DMR, Tier I (lisanssız), Tier II (lisanslı konvansiyonel sistemler) ve Tier III (lisanslı trunk sistemler) olmak üzere üç farklı seviyede çözüm sunar. Tier II ve Tier III, profesyonel ve ticari kullanımlar için yaygın olarak tercih edilmektedir.
• TETRA (Terrestrial Trunked Radio): Yine ETSI tarafından geliştirilen TETRA, özellikle kamu güvenliği kuruluşları (polis, itfaiye, acil sağlık hizmetleri), askeri birimler, büyük endüstriyel tesisler (petrol ve gaz, madencilik), ulaşım sektörü (havaalanları, limanlar, metro sistemleri) gibi kritik ve yoğun iletişim ihtiyacı olan, yüksek güvenlik ve güvenilirlik gerektiren profesyonel kullanıcı grupları için tasarlanmış, gelişmiş bir dijital trunk (kanal kiralama) telsiz standardıdır.⁷ TETRA, TDMA tabanlı olup 25 kHz’lik kanallarda dört bağımsız konuşma yolu sunar. Üstün ses kalitesi, güçlü şifreleme (Authentication, Air Interface Encryption, End-to-End Encryption), PIN/PUK koruması gibi gelişmiş güvenlik özellikleri, hızlı çağrı kurulumu, öncelikli ve acil durum çağrıları, doğrudan mod (DMO – rölesiz iletişim), ağ geçidi (gateway) ve röle fonksiyonları, kısa veri servisleri (SDS), durum mesajları ve paket veri iletimi gibi çok zengin bir özellik seti sunar.⁷
• PoC (Push-to-Talk over Cellular): Bas-Konuş üzerinden Hücresel (PoC), geleneksel telsizlerin bas-konuş özelliğini mevcut hücresel mobil iletişim ağları (3G, 4G/LTE, 5G) veya Wi-Fi ağları üzerinden sunan bir teknolojidir.⁷ Kullanıcılar, özel PoC telsiz cihazları veya akıllı telefonlarına yüklenen özel uygulamalar aracılığıyla anlık birebir veya grup iletişim kurabilirler. PoC’nin en büyük avantajı, hücresel şebekenin kapsama alanının olduğu her yerde (ulusal veya uluslararası) iletişim imkanı sunmasıdır. Ek bir telsiz altyapısı kurma ihtiyacını ortadan kaldırır. Ancak, hücresel ağın performansına (kapsama, yoğunluk, gecikme) bağımlıdır ve hücresel ağların çökmesi veya aşırı yüklenmesi durumunda hizmet kesintiye uğrayabilir. Multimedya mesajlaşma, canlı video paylaşımı gibi ek özellikler de sunabilir.⁷

Bu teknolojiler, farklı ihtiyaçlara ve bütçelere yönelik çözümler sunmakta olup, bazen birbirlerini tamamlayıcı şekilde de kullanılabilmektedir.

Türkiye Telsiz Haberleşme Pazarındaki Genel Gelişmeler ve Beklentiler

Türkiye’de telsiz haberleşme pazarı, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun (BTK) düzenleyici rolü, teknolojik yenilikler ve kullanıcı ihtiyaçlarının evrimi ile dinamik bir yapı sergilemektedir. Pazara ilişkin bazı genel gelişmeler ve beklentiler şunlardır:

• OKTH Hizmetlerinin Önemi: Özellikle KOBİ’ler ve kendi özel telsiz altyapısını kurma ve yönetme yükünü almak istemeyen kurumlar için OKTH hizmetleri cazibesini korumaktadır. BTK tarafından yetkilendirilmiş çok sayıda OKTH işletmecisinin varlığı ¹⁸, rekabetçi bir ortamın oluşmasına ve hizmet çeşitliliğinin artmasına katkıda bulunmaktadır. OKTH abone sayısı hakkında BTK raporlarında spesifik bir veri bulunmamakla birlikte (BTK’nın çeyrek dönem raporları genellikle toplam mobil ve sabit hat abone sayılarına odaklanır ⁶⁰), güvenlik, lojistik, inşaat, belediyecilik gibi birçok sektörde OKTH ve genel olarak profesyonel telsiz kullanımının yaygın olduğu bilinmektedir.⁸
• Dijitalleşmeye Geçiş: Analog telsiz sistemlerinden dijital telsiz sistemlerine (özellikle DMR ve TETRA) doğru belirgin bir geçiş gözlenmektedir. Dijital sistemlerin sunduğu daha iyi ses kalitesi, artırılmış kanal kapasitesi, gelişmiş güvenlik özellikleri ve veri uygulamaları, kullanıcıların tercihlerini bu yönde şekillendirmektedir.
• PoC Teknolojisinin Yükselişi: Push-to-Talk over Cellular (PoC) teknolojisi, mevcut hücresel ağların geniş kapsama alanından faydalanarak, özellikle sınırlar ötesi veya çok geniş coğrafi alanlarda faaliyet gösteren işletmeler için geleneksel telsiz sistemlerine bir alternatif veya tamamlayıcı olarak popülerlik kazanmaktadır.
• Yerli Üretim ve Teknolojinin Rolü: ASELSAN gibi yerli firmaların telsiz ve haberleşme teknolojileri alanındaki üretim ve Ar-Ge faaliyetleri, pazarda yerli çözümlerin de önemli bir yer tutmasını sağlamaktadır.¹²
• Maliyet ve Yasal Uyumluluk Faktörleri: Sürekli artan telsiz ruhsat ve frekans kullanım ücretleri ³⁴ ile karmaşık yasal düzenlemelere uyum sağlama zorunluluğu, kullanıcıların ve hizmet sağlayıcıların karar alma süreçlerinde önemli birer etken olmaya devam etmektedir. Bu durum, maliyet etkinliği ve yasal süreçlerin yönetim kolaylığı sunan OKTH gibi hizmet modellerine olan talebi artırabilir.
• Nesnelerin İnterneti (IoT) ve Entegrasyon: Telsiz teknolojilerinin, Nesnelerin İnterneti (IoT) uygulamaları ve diğer kurumsal sistemlerle (örneğin, görev yönetim yazılımları, güvenlik sistemleri) entegrasyonu yönünde bir eğilim de gözlenmektedir. Bu, telsizlerin sadece sesli iletişim aracı olmaktan çıkıp, daha kapsamlı bir operasyonel veri akışının parçası haline gelmesini sağlayabilir.

Gelecekte, daha akıllı, daha güvenli, daha entegre ve daha kullanıcı dostu telsiz haberleşme çözümlerine olan talebin artması beklenmektedir. Pazardaki oyuncuların bu beklentilere cevap verebilmek için teknolojik yenilikleri yakından takip etmeleri ve müşteri odaklı hizmetler sunmaları kritik olacaktır. Kesin pazar payı verileri kamuya açık kaynaklarda sınırlı olsa da ⁶², sektördeki hareketlilik ve teknolojik çeşitlilik, pazarın canlı ve gelişime açık olduğunu göstermektedir.

Başvurulabilecek Temel Mevzuat ve Önemli Kaynaklar

Türkiye’de telsiz haberleşmesi, kapsamlı bir yasal çerçeve ile düzenlenmektedir. Bu alanda faaliyet göstermek isteyen veya telsiz kullanmayı planlayan birey ve kurumların, ilgili kanun ve yönetmeliklere hakim olması büyük önem taşır.

Temel Kanunlar

• 5809 Sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu: 5 Kasım 2008 tarihinde kabul edilen bu kanun, Türkiye’de elektronik haberleşme sektörünün (internet, mobil iletişim, sabit telefon, uydu haberleşmesi ve telsiz haberleşmesi dahil) düzenlenmesi, yetkilendirilmesi, denetlenmesi ve işletilmesine ilişkin temel usul ve esasları belirler.⁴ Telsiz cihaz ve sistemlerinin kurulması, kullanılması, frekans tahsisleri ve bu kanuna aykırı davranışlara uygulanacak idari ve cezai yaptırımlar (özellikle 37. ve 63. maddeler) bu kanun kapsamındadır.
• 2813 Sayılı Telsiz Kanunu: 7 Nisan 1983 tarihli bu kanun, telsizle ilgili daha eski ve temel düzenlemeleri içerir.⁹ Her ne kadar 5809 sayılı Kanun birçok hükmünü güncellemiş veya yürürlükten kaldırmış olsa da, bazı temel prensipler ve yaptırımlar açısından hala referans alınabilmektedir.

İlgili Başlıca BTK Yönetmelikleri

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK), yukarıda belirtilen temel kanunlara dayanarak telsiz haberleşmesi ve elektronik haberleşme sektörünün çeşitli yönlerini detaylandıran çok sayıda yönetmelik, tebliğ ve kurul kararı yayımlamıştır. Bu düzenlemeler, sektörün güncel ihtiyaçlarına ve teknolojik gelişmelere göre zaman zaman güncellenmektedir. En önemlilerinden bazıları şunlardır:

• Özel Telsiz Sistemleri Yönetmeliği: Bu yönetmelik (bazı kaynaklarda “Telsiz Tüzüğü” olarak da anılabilir ⁶⁴), kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan ve işletilen özel telsiz sistemlerinin (OKTH dışındaki bireysel veya kurumsal sistemler) ruhsatlandırılması, kurulması, kullanılması, teknik özellikleri ve denetimine ilişkin usul ve esasları düzenler.⁹
• Spektrum Yönetimi Yönetmeliği: Radyo frekans spektrumunun milli düzeyde planlanması, frekansların farklı hizmetlere (telsiz, yayıncılık, mobil iletişim vb.) tahsisi, ulusal ve uluslararası frekans koordinasyonu, tescili, frekansların etkin ve verimli kullanımı ile gerektiğinde tahsis edilen frekansların geri alınması ve yeniden tahsisine ilişkin temel ilke ve esasları belirler.⁹
• Telsiz İşlemlerine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik: Telsiz kurma ve kullanma izni ile telsiz ruhsatnamesi verilmesi, bu izin ve ruhsatnamelerin süresi, yenilenmesi, teknik veya idari değişiklikleri, devri ve iptali ile ilgili detaylı usul ve esasları düzenler.⁹ Başvuru formları ve süreçleri hakkında da bilgi içerir.
• Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu İdari Yaptırımlar Yönetmeliği: Özellikle elektronik haberleşme hizmeti sunan işletmecilerin (OKTH işletmecileri dahil) 5809 sayılı Kanun ve ilgili diğer mevzuat hükümlerine aykırı davranmaları durumunda BTK tarafından uygulanacak idari para cezalarını, diğer idari tedbirleri ve yaptırım süreçlerini tanımlar.⁴⁸
• OKTH ile İlgili Özel Düzenlemeler ve Formlar: BTK, OKTH hizmetlerinin sunulmasına yönelik olarak “OKTH İşletmecilerinin Uygulamalarda Dikkat Edeceği Hususlar”, “OKTH Abone Bildirim Formu”, “OKTH Altyapı Sistem Bildirim Formu” ve “Role Bildirim Formu” gibi özel düzenlemeler, kılavuzlar ve standart formlar da yayımlamıştır.⁹ Bu belgeler, OKTH işletmecilerinin ve abonelerinin uyması gereken kuralları ve bildirim yükümlülüklerini detaylandırır.

Elektronik haberleşme mevzuatının dinamik bir yapıda olduğu ve BTK tarafından düzenli olarak güncellendiği unutulmamalıdır. Örneğin, BTK’nın 2023 yılı faaliyet raporunda “Yetkilendirme, Numaralandırma ve Spektrum Tüzüğü”nde revize çalışmalarının devam ettiği belirtilmiştir.⁶⁸ Bu nedenle, en güncel ve doğru bilgi için her zaman BTK’nın resmi web sitesi (www.btk.gov.tr) ve Resmi Gazete’de yayımlanan en son düzenlemeler takip edilmelidir.

Sonuç: İhtiyaçlarınıza En Uygun Telsiz Haberleşme Çözümünü Belirleme

Bu kapsamlı rehberde ele alındığı üzere, Ortak Kullanımlı Telsiz Hizmeti (OKTH), bireysel veya kurumsal telsiz ruhsatlandırma süreçleri ve telsiz röle (tekrarlayıcı) sistemleri, Türkiye’deki profesyonel ve amatör telsiz iletişiminin temel yapı taşlarını oluşturmaktadır. Her bir çözüm, kendine özgü avantajlar, maliyet yapıları ve yasal yükümlülükler getirmektedir. OKTH, özellikle altyapı kurma ve karmaşık yasal süreçlerle uğraşmak istemeyen, maliyet etkin ve hızlı bir çözüm arayan kurumlar için cazip bir seçenek sunarken; özel telsiz ruhsatı almak, daha fazla kontrol ve özelleştirme imkanı arayan ancak daha fazla sorumluluk ve yatırım gerektiren bir yoldur. Röle sistemleri ise, her iki senaryoda da kapsama alanını genişletmek ve iletişimin kalitesini artırmak için kritik bir rol oynamaktadır.

İşletmeniz veya kurumunuz için en uygun telsiz haberleşme çözümünü belirlerken aşağıdaki faktörleri dikkatlice değerlendirmeniz önerilir:

• İletişim İhtiyaçlarınızın Kapsamı: Kaç kullanıcıya hizmet verilecek? Ne kadar geniş bir coğrafi alanda iletişim kurulması gerekiyor? Sadece sesli iletişim mi, yoksa veri iletimi (kısa mesaj, konum takibi vb.) veya özel güvenlik özellikleri (şifreleme vb.) de gerekli mi? Günlük ortalama konuşma trafiği ne kadar?
• Bütçe: Başlangıç yatırım maliyeti ve aylık/yıllık işletme giderleri için ne kadar bütçe ayırabilirsiniz? Ruhsat ve frekans kullanım ücretlerindeki yıllık artışları göz önünde bulundurdunuz mu?
• Yasal ve Teknik Süreçlerle Uğraşma Kapasiteniz: Frekans tahsisi, ruhsat başvuruları, BTK yönetmeliklerine uyum gibi karmaşık yasal ve teknik süreçleri kendi bünyenizde yönetebilecek uzmanlığa ve kaynağa sahip misiniz, yoksa bu sorumlulukları bir hizmet sağlayıcıya devretmeyi mi tercih edersiniz?
• Kullanım Amacı ve Süresi: İletişim ihtiyacınız sürekli mi, yoksa proje bazlı veya dönemsel mi (örneğin, bir etkinlik veya şantiye süresince)? Kısa süreli ihtiyaçlar için telsiz kiralama veya esnek OKTH abonelikleri daha uygun olabilir.
• Geleceğe Yönelik Planlar: İşletmenizin veya operasyonlarınızın gelecekte büyüme potansiyeli nedir? Seçilecek çözümün ölçeklenebilir olması ve gelecekteki ihtiyaçlarınıza da cevap verebilmesi önemlidir.

Telsiz sistemleri ve ruhsatlandırma süreçleri, teknik detayları ve yasal karmaşıklığı nedeniyle uzmanlık gerektiren bir alandır. Bu nedenle, ihtiyaç analizi yapmaktan doğru sistem ve teknolojiyi seçmeye, ruhsat başvurusundan sistemin kurulumu ve bakımına kadar tüm aşamalarda profesyonel danışmanlık almak ve BTK tarafından yetkilendirilmiş, güvenilir OKTH işletmecileri veya telsiz haberleşme konusunda deneyimli firmalarla çalışmak büyük önem taşımaktadır.¹² Bu tür uzman kuruluşlar, size en uygun çözümü sunmanın yanı sıra, yasalara tam uyumlu bir şekilde hareket etmenizi sağlayarak olası riskleri ve gereksiz maliyetleri en aza indirmenize yardımcı olacaktır. Unutmayın ki, doğru planlama ve uzman desteği, telsiz iletişiminden maksimum faydayı elde etmenizin anahtarıdır. Bu rehberin, Türkiye’deki telsiz haberleşme dünyasında yolunuzu bulmanıza katkı sağlaması umulmaktadır.